Z.T., 2021-2023

Primer on tin, steel, copper, walnut, 240 objects on steel table | Grondverf op tin, staal, koper, walnoot, 240 objecten op stalen tafel,
125,5 x 80 x 89,5 cm
Collection DE.GROEN, Arnhem (NL)

Z.T., 2022

Sanded measure tape | Geschuurde rolmaat
881 x 8 x 4,5 cm

Grey Measurements for Wijlre, 2021

Primer on measuring cups of glass and plastic on a wooden table | Grondverf op maatbekers van glas en kunststof op een houten tafel
36 Pieces | 36 Stuks, 88 x 70 x 70 cm
Collection Marlies en Jo Eyck, Wijlre (NL)

CHELONIA LOURENSII L., 2021

Foto: Peter Cox
Primer on taxidermic turtle / Grondverf op opgezette schildpad
60 x 40 x 17 cm
CHELONIA LOURENSII L., 2021
Print on PVC in LED-frame / Print op pvc in LED-frame
70 x 100 x 8 cm

Z.T. (Cabinet of Metrical Curiosities), 2018

Pigment print on paper on dibond, lacquered wood, glass, edition 5 | Kleurenprint op papier op dibond, gelakt hout, glas, oplage 5
42 x 114 x 7 cm
Collection Provincie Gelderland (NL)
Pigment print on dibond | Kleurenprint
40 x 55 cm
Pigment print on dibond | Kleurenprint
40 x 55 cm

Z.T. (Balancing act – 1), 2018

Metal and cardboard measuring cups, aluminum, steel cables | Maatbekers in metaal en grijsboard, aluminium, staalkabels
2 x 5 pieces | 2 x 5 stuks, 550 x 550 x 100 cm

Z.T. (Grey City), 2018

Primer on glass and plastic, wooden table | Grondverf op glas en kunststof, houten tafel
253 x 79 x 127 cm
Erfgoedcentrum / Museum Arnhem
Maart – April 2019

Greyometer, 2017- 2018

De Greyometer van Oscar Lourens is gebaseerd op een 18e eeuws instrument waarmee de kleur blauw in de lucht werd gemeten. Met de grijze variant is het mogelijk de grijsintensiteit te meten van verschillende objecten.

Al wandelend over buitenplaats Kasteel Wijlre word je uitgenodigd te kijken naar de kunst, architectuur, natuur en de tuinen. De wandeling volgt geen vaste route en onderwerp, maar biedt alle ruimte om te kijken en te observeren naar het landgoed waar vijf eeuwen samenkomen; het kasteel uit de zeventiende eeuw, het Koetshuis uit de achttiende eeuw, het ontwerp van de kasteeltuinen uit de negentiende eeuw, de permanente kunstwerken in het park uit de twintigste eeuw, het kunstpaviljoen Hedge House en de hedendaagse kunsttentoonstellingen uit de eenentwintigste eeuw.
Houd de greyometer tussen jezelf en het onderwerp en zoek waar de grijstinten van de ring overeen lijken te komen met het uitzicht. Het gaat hier om kijken en zien. We weten dat water transparant en doorzichtig is, maar vaak ziet een vijver eruit als een spiegelend zwart vlak. Kijk dus met je ogen en niet met je hoofd.

STAP 1 : Houd de greyometer op een armlengte van je af.
De smartphone houd je in je rechterhand maar probeer tegelijkertijd je wijsvinger vrij te houden.
Stel scherp op de greyometer.

STAP 2 : Maak met je wijsvinger een foto. En maak er direct nóg eentje.

STAP 3 : Selecteer één van de beide foto’s in het album op de smartphone, wijzig de kleur en kies voor zwart-wit filter.

Plaats de beide foto’s op Instagram of Facebook zodat er een rijke verzameling observaties ontstaat van diverse mensen over uiteenlopende onderwerpen van buitenplaats Kasteel Wijlre door de seizoenen heen.

#kasteelwijlre
#greyometer
#oscarlourens


GREYOMETER : Oscar Lourens

De 18e eeuwse cyanometer was een uitvinding van Horace-Bénédict de Saussure, natuuronderzoeker en uitvinder. Met 53 kleurenvakken in verschillende blauwtinten heeft hij de kleurintensiteit gemeten op verschillende hoogtes om aan te tonen dat kleurintensiteit afhangt van de hoeveelheid waterdamp in de lucht. Oscar Lourens heeft op basis van de Cyanometer zijn eigen Greyometer gemaakt, om daarmee de grijsintensiteit te meten van verschillende objecten. Hij verbindt hiermee zijn liefde voor ordening van en grip op de werkelijkheid met de kritiek op de haalbaarheid daarvan.

CABINET OF METRICAL CURIOSITIES, 2011-2017
Grondverf op kunststof meetinstrumenten | 15 Vitrines, 60 x 80 x 6,5 cm
Hedge House / Kasteel Wijlre Estate, Wijlre (NL), 10 december 2017

In eerdere werken van Oscar Lourens staat de kleur grijs voor eenzelfde ambivalentie: door een collectie van verschillende linialen, geodriehoeken en gradenbogen aan de achterkant grijs te verven worden ze allemaal gelijk, maar zijn tegelijkertijd allemaal verschillend. De verzameling maatbekers van glas en kunststof zijn aan de binnenkant beschilderd met een laag grijze grondverf. Daardoor zijn de inhoudsmaten van buiten beter leesbaar geworden, maar paradoxaal genoeg zijn de maatbekers tegelijkertijd ontdaan van hun functie. Grey Measurements staat symbool voor de onmogelijkheid controle op het leven te krijgen.

Met de Greyometer gaat Lourens een stap verder: het is een instrument dat in zijn gebruik het te meten object manipuleert. Onwelgevallige objecten als kleurige bloemenvelden worden eerst grijs gemaakt om vervolgens gemeten te kunnen worden. Hierin speelt Oscar Lourens met de gedachte van wetenschapscritici die stellen dat de wetenschap vooral zichzelf meet. Oftewel, met de woorden van filosoof Santayana: The empiricist thinks he believes only what he sees, but he is much better at believing than at seeing.

CYANOMETER : Horace-Bénédicte de Saussure

Voor de wetenschap was de lucht een puzzel en een uitdaging, niet in het minst voor Horace-Bénédict de Saussure, een Zwitserse 18e eeuwse natuuronderzoeker en landmeter die beschouwd wordt als een van de stichters van het alpinisme. Hij deed verschillende ontdekkingen in de botanie, meteorologie, geologie, scheikunde en natuurkunde en bracht de natuur van de Alpen in kaart.

Horace-Bénédict de Saussure
HYGROMETER, eind 18e eeuw
Messing, verzilverd koper, paardenhaar,
325 x 98 mm
Collectie Museo Galileo, Florence

Zijn verzamelingen en observaties wierpen snel hun vruchten af en zijn academische carrière nam een vogelvlucht. Op 22-jarige leeftijd werd hij benoemd tot hoogleraar natuurfilosofie aan de universiteit van Genève. Hij huiverde echter bij het vooruitzicht studenten te moeten onderwijzen die maar een paar jonger waren dan hijzelf. Maar door zijn briljante lezingen in wiskunde, natuurkunde, geologie, natuurlijke geschiedenis – zelfs filosofie – en zijn experimenten, werd hij al snel bewonderd. Hij mat hoeveel hij kon, en wanneer hij niet kon meten, ontwierp hij nieuwe instrumenten om dat te kunnen doen. Hij vond een snelle en gevoelige paardenhaarvochtmeter, een magnetometer en een anemometer uit.

Bij de beklimming van toppen en hoge passen nam hij barometers en thermometers mee, om de vochtigheid, temperatuur, luchtdruk, intensiteit van de zonnestraling en samenstelling van de atmosfeer te meten. Hij zag het voordeel van synchrone metingen opverschillende hoogtes. Terwijl zijn reizen hem steeds hoger brachten, verbaasde hij zich over de kleur van de lucht. De lokale legende zei dat als iemand hoog genoeg klom, de lucht zwart werd en men de leegte zou zien, of zelfs in de leegte zou vallen – dergelijke verschrikkingen hielden gewone mannen uit de buurt van de toppen.

Maar voor Saussure was de blauwe kleur een optisch effect. En omdat op sommige dagen het blauw van de lucht onmerkbaar in het wit van de wolken
vervaagde, concludeerde Saussure dat de kleur het vochtgehalte moet aangeven. Maar hoe ‘blauwheid’ meten? Met behulp van mengsels van Pruisisch blauw kleurde Saussure papiervierkanten in vele gradaties die hij kon onderscheiden tussen wit en zwart. Deze werden samengevoegd tot een genummerde kleurencirkel die op een standaardafstand van het oog tot het zenit – het hoogste punt van de sterrenhemel – kon worden gehouden. Het overeenkomende vierkant bepaalde de mate van blauw.

Met een bediende en 18 gidsen om zijn uitrusting te sjouwen, vertrok hij in de zomer van 1787 en bereikte de top van de Mont Blanc in 3 dagen. Het was een opwindend moment – buiten adem, hij mat alles wat hij kon, inclusief de kleur van de lucht – de diepste die hij ooit had gezien was 39 graden blauw. Na 3 uur gingen ze naar beneden. Hij zou de volgende zomer terugkeren voor een week van metingen aan de nabijgelegen Col du Géant, terwijl zijn zoon en een vriend hetzelfde deden in de vallei beneden en in Genève. Het was een eerste voorbeeld van gecoördineerde, kwantitatieve meteorologie.

De cyanometer lijkt nu een bijzonder simpel apparaatje, maar was eigenlijk
vergelijkbaar met lakmoes-, loodacetaaten zetmeeljodidepapier. En misschien ook met de nanochemische kleurentests die nu onze tijdschriften vullen. Het raadsel van de blauwe lucht zou niet worden opgelost voordat John Tyndall’s ingevingen (opgedaan in de Alpen) Lord Rayleigh en vervolgens Gustav Mie naar de wiskunde van lichtverstrooiing brachten. Maar de kwantitatieve schaal van Saussure was niettemin een objectieve les in wetenschappelijke striktheid.


Horace-Bénédict de Saussure
CYANOMETER, 1760
Pruisisch blauw en inkt op papier
Collectie Bibliothèque de Genève, Genève


Cabinet of Metrical Curiosities, 2011-2017

Primer on plastic measuring instruments | Grondverf op kunststof meetinstrumenten
15 showcases, lacquered plywood, cut out cardboard, glass | 15 vitrines, gelakt multiplex, uitgesneden karton, glas
60 x 80 x 6,5 cm each, total length 12 meter
Hedge House / Kasteel Wijlre Estate, Wijlre (NL), 10 december 2017
Studio | Atelier Buitenplaats Koningsweg, Arnhem, november 2017

Z.T. (Globekast), 2016

Primer on glass, plastic, cardboard, metal | Grondverf op glas, plastic, karton, metaal
24 Globes in cupboard | 24 globes in houten kast, 240 x 150 x 90 cm
Collection Museum Voorlinden, Wassenaar (NL)

Zoals zoveel conceptuele projecten, begonnen de grijze verzamelingen met toeval: een geodriehoek waar per ongeluk druppels grijze grondverf op gemorst waren. Ik stond voor de keus die druppels eraf te krabben en de driehoek te beschadigen, of het hele ding grijs te maken waardoor het ‘mijn’ driehoek werd. Ik koos voor het laatste en schilderde alle linialen en driehoeken die ik kon vinden, grijs. Maataanduiding en typografie werden mooi zichtbaar, de functionaliteit verdween. De objecten verwijzen slechts nog naar meten.
Een meetinstrument wordt geacht geen individu te zijn. Het verwijst slechts naar universele dimensies, niet naar een eigen karakter. De kleur die past bij deze uniformiteit is grijs. Het fascineerde mij dat als je een universeel instrument uniform van kleur maakt, je juist de eigenheid van het object overhoudt. Twee minnen worden plus. Zet je ze in een verzameling, dan wordt pas zichtbaar dat ieder lid van de familie uniek is. Bij de eerste wereldbol die ik zag, werd mijn oog getrokken naar de meridiaan met een verdeling in graden. Dat meetelement heb ik gelaten maar de wereld is eraf afgepeld en de kunststof bol is grijs geschilderd. Hiermee is het tegelijkertijd een uniforme bol geworden en een globe in mijn universum. Een willekeurig hemellichaam met een eigen maataanduiding – Uniek in dat wat universeel zou moeten zijn, maar uniform in wat specifiek is. Een grijs, onbeschreven zonnenstelsel.

Z.T. (Grijsboard), 2015

Installation view | Zaaloverzicht SETUP.01
Collection DE.GROEN, Arnhem (NL)
Studio | Atelier Buitenplaats Koningsweg, Arnhem, december 2015
Metal and cardboard measuring cups | Maatbekers in metaal en grijsboard
2 x 75 pieces | 2 x 75 stuks, 490 x 60 x 30 cm
Collection DE.GROEN, Arnhem (NL)

Grey Measurements, 2012-2014

Primer on measuring cups of glass and plastic | Grondverf op maatbekers van glas en plastic
342 Pieces | 342 Stuks, 700 x 60 x 40 cm
Collection Museum Voorlinden, Wassenaar (NL)
GREY MATTERS, Kasteel Wijlre Estate
March 10 – November 7, 2021
Foto’s: Peter Cox
DE TUSSENTIJD, Museum Voorlinden, Wassenaar
May 6  – December 3, 2017
CONDENSED REALITY, Biënnale Gelderland / Museum Arnhem
September 14  – October 28, 2012
BORROWED SPACES, Rollecate, Deventer
June, 2012

MOMAS, 2014

Primer and acrylic on MDF | Grondverf en acrylverf op MDF
163 x 400 x 200 cm

DOM-INO, 2014

Primer and acrylic on MDF | Grondverf en latex op MDF
Series of 6 | Serie van 6, 58 x 34 x 160 cm each

Z.T. (Geheime Bunker_prent), 2012

Print on paper, diptych | Print op papier, tweeluik
Image size 50 x 70 mm, 1 dpi and 7 x 10 mm | Beeldformaat 50 x 70 cm, 1 dpi en 7 x 10 mm
60 x 80 cm each

Z.T. (Bibliothèque de l’architecture III), 2004

Installation view | zaaloverzicht Bibliothèque de l’architecture, Museum Plantin-Moretus, Antwerpen, 2004
Laserprint on 9,026 sheets A3 paper, bound in 35 books | laserprint op 9.026 vellen A3 papier, gebonden in 35 boekbanden
43 x 32 cm each , edition | oplage 2
Collection Museum Plantin-Moretus, Antwerpen

Z.T. (Bibliothèque de l’architecture II), 2003

Installation view | zaaloverzicht Bibliothèque de l’architecture, Museum Plantin-Moretus, Antwerpen, 2004
Laserprint on 16,058 sheets A4 paper collected in 48 binders, primer, plywood | laserprint op 16.058 vellen A4 papier gebundeld in 48 ordners, grondverf, multiplex
144 x 112 x 88 cm
Installation view | zaaloverzicht Espaces Relationnels, Arti et Amicitiae, Amsterdam, 2006

Z.T. (Bibliothèque de l’architecture I), 2002

Installation view | zaaloverzicht Bibliothèque de l’architecture, Museum Plantin-Moretus, Antwerpen, 2004
Gloss varnish on primer, plywood, glass | hoogglans lak op grondverf, multiplex, glas
234 x 330 x 48 cm

Z.T. (La Lue), 2000-2001

La Lue I : Papercut, pencil on 1,261 sheets A4 paper, primer, paint, MDF | potlood op 1.261 vellen uitgesneden A4 papier, grondverf, alkydlak, MDF
80 x 35 x 52 cm
La Lue II : Papercut, pencil on 1,153 sheets A4 paper, primer, paint, MDF | potlood op 1.153 vellen uitgesneden A4 papier, grondverf, alkydlak, MDF
80 x 35 x 52 cm
La Lue III & IV : Papercut, pencil on 1,098 (LL III) and 512 (LL IV) sheets A4 paper, primer, paint, MDF | potlood op 1.098 (LL III) en 512 (LL IV) vellen uitgesneden A4 papier, grondverf, alkydlak, MDF
49 x 54 x 20 cm